دیجیتالیزه شدن بازار هنر یا حباب اقتصادی؟

این روزها بازار خرید و فروش آثار هنری در قالب «توکن‌های غیرقابل معاوضه» یا «ان‌اف‌تی (NFT)» داغ است، اما بسیاری از منتقدان این رونق را حبابی موقتی تعبیر می‌کنند که از محصولات فرعی اقتصاد کرونایی است.

به گزارش مجله خبری نگار،، همزمان با نفوذ روزافزون اینترنت و پلتفرم‌های مجازی بر زندگی بشر، شیوع کرونا و آنلاین شدن نمایشگاه‌ها و حراج‌های هنری بازار تبادل ان‌اف‌تی‌ یا توکن‌ غیرقابل معاوضه آثار هنری رونق گرفت و مبالغ هنگفتی در قالب رمزارزها در این بازار رد و بدل شد.

برای درک این تحول عظیم در بازار هنر اول باید ان‌اف‌تی را تعریف کنیم: ان‌اف‌تی‌ها دارایی‌هایی منحصربه‌فرد در دنیای دیجیتال هستند که می‌توان مثل هر دارایی دیگری آنها را خرید و فروش کرد اما فرم فیزیکی ندارند. در واقع می‌توان این توکن‌های دیجیتال را به عنوان گواهینامه مالکیت دارایی‌های مجازی یا فیزیکی درنظر گرفت.

همانطور که رشد نجومی در ارزش بیت کوین و دیگر رمزارزها بسیاری از موسسات مردد را به سمت استقبال از این ارزها به عنوان جایگزینی برای ارزهای رایج سوق داد، حالا انقلابی مشابه در دنیای هنر در حال رخ دادن است. در دو سال گذشته شاهد رشدی سریع در میزان فروش آثار هنری دیجیتال بودیم؛ این آثار بین چند دلار تا ده ها میلیون دلار فروش می‌کردند و این روش معامله کم کم با استقبال حراج‌خانه‌های بزرگ و مطرح جهان هم روبه‌رو شد.

توکن‌های غیرقابل معاوضه با ان‌اف‌تی‌ها پشت این رشد سریع در بازار خرید و فروش آثار هنری دیجیتال هستند. این آثار هنری می‌توانند هر چیزی باشند از یک عکس گرفته تا فایل ویدئویی یا حتی یک قطعه موسیقی. ان‌اف‌تی‌ها سند مالکیت دیجیتال این آثار هستند که اصالت و منحصربه فرد بودن آنها را تایید می‌کنند.

در یک سال گذشته خرید و فروش ان‌اف‌تی‌ها و مبالغ هنگفتی که در این بازار مبادله شد، تیتر رسانه‌های هنری شد. اسفندماه سال گذشته نسخه ان‌اف‌تی کلاژ هر روز: ۵۰۰۰ روز نخست (Everydays: The First ۵۰۰۰ Days) اثر مایک وینکلمن معروف به بیپل (Beeple) در حراجی کریستیز به قیمت ۶۹.۳ میلیون دلار فروخته شد. جالب است بدانید این هنرمند آمریکایی پیش از آن بالاترین پولی که در ازای فروش آثار خود دریافت کرده بود ۱۰۰ دلار بود! اما رونق بازار ان‌اف‌تی‌ها وی را به یکی از سه هنرمند گران و زنده جهان تبدیل کرد.  

حتی توییت‌ها هم در این بازار مبادله شدند؛ در اولین روزهای سال ۱۴۰۰ جک دورسی، بنیان‌گذار شبکه اجتماعی توییتر، توکن غیرقابل معاوضه نخستین توییت خود را به قیمت ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار فروخت.

در یکی از عجیب‌ترین موارد از این تبادلات، نسخه دیجیتال یک نقاشی فیزیکی که توسط یک ربات انسان نما در هنگ کنگ خلق شده بود، در یک حراجی نزدیک به ۷۰۰ هزار دلار چکش خورد.

علاوه بر هنرمندان و چهره‌های شاخص جهان، چند نام تجاری معروف از جمله لیگ حرفه‌ای بسکتبال آمریکا (ان بی ای)، نایکی، مسابقات فرمول ۱ و باشگاه رئال مادرید نیز وارد این بازار شده و پروژه‌های ساخت و فروش توکن‌های غیرقابل معاوضه خود را کلید زده‌اند.

ان‌اف‌تی‌ها: جاذبه موقت یا باز تعریف ارزش هنر

شاید در ظاهر همه چیز بیهوده به نظر برسد؛ چرا باید کسی میلیون‌ها دلار به پای اثری بپردازد که در اغلب موارد می‌توان آن را به صورت رایگان در اینترنت دید و به اشتراک گذاشت؟ منتقدان محبوبیت اخیر ان اف تی‌ها در بازار هنر را یک حباب می‌دانند که نه تنها هنرمندان و مجموعه داران بلکه دلالانی که به دنبال ثروتمند شدن از این راه هستند را نیز به خود جلب کرده است.

ممکن است این فرضیه درست باشد اما بسیاری از هنرمندان دیجیتال که سالهاست بدون جیره و مواجب روی پلتفرم‌ غول‌های فناوری چون فیسبوک و اینستاگرام محتوا تولید و منتشر می‌کنند، سراسیمه خود را به این حباب آویختند. حالا که برای اولین بار واقعا می‌توان مالک یک اثر هنری دیجیتال بود و آن را فروخت، هنرمندان دیجیتال- از نویسندگان و آهنگسازان گرفته تا سینماگران- آینده‌ای را تصور می‌کنند که در آن ان اف تی‌ها فرآیندهای خلاقانه و ارزشی که جهان برای هنر قائل است را متحول کند.

جزمین بویکینز (Jazmine Boykins) نقاش و تصویرگر درباره چشم انداز بازار هنر می‌گوید: تعداد زیادی از هنرمندان با سوابق متفاوت و در ژانرهای مختلف به این پلتفرم می‌پیوندند تا آثارشان را به اشتراک گذاشته، با افراد ارتباط برقرار کنند و حرفه‌شان را بسازند. هنرمندان بخش عمده زمان و انرژی خود را صرف کارشان می‌کنند. این که ببینی در یک مقیاس مناسب آن چه خرج می‌کنند برایشان جبران می‌شود، حس خوبی دارد.

با وجود مردمی که این روزها کاری برای انجام ندارند و حجم بالایی از ارزهای دیجیتال برای سرمایه گذاری در اختیارشان است، فقط زمان روشن می‌کند که رونق مبادله ان اف تی‌ها در بازار هنر، علامت یک تغییر عمده در عرف‌های فرهنگی موجود درباره مالکیت بر دارایی‌های ناملموس است یا یکی از محصول اقتصادی همه گیری کرونا.  

روند خرید و فروش چگونه است؟

هنرمندان برای فروش نسخه ان اف تی آثار خود باید در پلتفرم‌های ویژه ثبت نام کرده و اطلاعات خود را روی یک بلاکچین «ضرب» کنند، این کار بین ۴۰ تا ۲۰۰ دلار هزینه دارد. هنرمندان می‌توانند برای اثر خود حق کمیسیون ۱۰ تا ۳۰ درصدی تعیین کنند تا هربار نسخه ان اف تی اثر آنها دوباره فروخته شود، حق کمیسیون بگیرند. برای خرید ان اف تی آثار هنری در یک پلتفرم به یک کیف پول الکترونیک مخصوص آن پلتفرم نیاز است که با رمزارزها شارژ می‌شود.  

مزایای و معایب استفاده از ان‌اف‌تی‌ها

مزیت بازار بلاکچین و رمزارزها غیرمتمرکز بودن آن است به این معنا که دامنه مشتریان بالقوه ان‌اف‌تی‌ یک اثر گسترده تر است و از محدوده خریداران ثابت بازار سنتی هنر فراتر می‌رود. همچنین خرید این توکن‌ها علاوه بر ثبت مالکیت فرد بر اثر، تضمین می‌کند که این اثر تا همیشه امن و بدون تغییر باقی خواهد ماند.

البته رونق بازار ان‌اف‌تی‌ها معایبی هم دارد. به نقل از وبسایت دیجی‌کونومیست (Digiconomist) در هر تبادل اتریوم (نوعی ارز دیجیتال) بیش از ۷۰.۳۲ کیلووات ساعت انرژی مصرف می‌شود که می‌تواند برق یک خانوار آمریکایی را به مدت دو روز و نیم تامین کند! این حجم از مصرف انرژی برابر است با انتشار ۳۴ کیلوگرم دی اکسید کربن که اثر مخربی روی محیط زیست دارد. افزایش افرادی که به خرید و فروش ان اف تی ها روی می‌آورند این مشکل را تشدید کرده است.

منبع: ایرنا